Ernst Bloch ve İmkân Kategorisinin Tabakaları: Şeylere Yapışıp Kalmak ya da Üzerinden Uçup Gitmek!

Ersin Vedat ELGÜR*
Ernst Bloch ve İmkân Kategorisinin Tabakaları: Şeylere Yapışıp Kalmak ya da Üzerinden Uçup Gitmek! Özet Çalışmamız, Ernst Bloch’un İmkân Kategorisinin Tabakalarını betimleyici bir tarzda ele almaktan çok, İmkânın Aristoteles’ten günümüze kadar gelen kavranışlarının, materyalist bir ontoloji ve epistemolojide ne tür sonuçlara yol açtığını, bununla birlikte madde ve form arasındaki ilişkinin tarihsel momentlerinin bu sonuçlarda ne tür etkilerinin olduğunu göstermek istemektedir. “Formun formu maddenin de formu olamaz” apriorisine bağlı kalarak kaleme alınan aşağıdaki satırlar İmkân kavramını ve onun Ernst Bloch’taki işlenişini merkeze alarak Marx’ın materyalist teoride niçin bir sıçramayı temsil ettiğini, Marx öncesi ve sonrası materyalizmlerden özgül ayrımını göstererek kanıtlama amacındadır. Ernst Bloch’un İmkân kavramı altında esas olarak tartıştığı maddenin yükseltilmesi ifadesinde içerilen materyalizmin gelişimi ve yeniden-üretilmesi ise hem Bloch’un Aristotelesçi Sol olarak adlandırdığı geleneğe hem de Marx’ın materyalist ontoloji ve epistemolojisinin ipuçlarını taşıyan Feuerbach Üzerine Tezler’in Bloch tarafından yeniden tanzim edilmesi tartışmalarına bakmayı da zorunlu kılmaktadır. İmkân tartışmasını bu iki bölümle dolayımlayarak, aradaki bağlantıları ile birlikte sunmak materyalist bir siyasetin –hem analiz hem de ütopik tutum açısından– yetkin bir kavranışının zeminini gösterecektir. Anahtar Sözcükler: Aristotelesçi Sol, epistemoloji, form, imkân, madde, materyalizm, nesnel mümkün, ontoloji, reel mümkün.	Ernst Bloch and the Layers of the Category Possibility: Getting Stuck on the Things or Flying Over Them Abstract This study, rather than limiting itself to Ernst Bloch’s “The Layers of the Category Possibility” in a descriptive manner, aims at demonstrating some consequences of various notions of the Possible –from Aristotle to present– on a materialist ontology and epistemology, thereby investigating the role of the historical moments of the relationship between matter and form in these consequences. Relying on the a priori of “The form of form cannot be the form of matter”, this essay focuses on the concept of the Possible and its treatment by Ernst Bloch, and argues why Marx represents a leap forward in materialist theory by revealing his specific distinction from pre-Marx and post-Marx materialisms. The underlying development and reproduction of the materialism principally discussed by Ernst Bloch through the expression of “elevation of matter” and under the concept of the Possible require us to look both into the tradition that Bloch called the Aristotelian Left and the discussion on Bloch’s reinterpretation of Theses of Feuerbach, which includes implications of Marx’s materialist ontology and epistemology. Mediating these two topics through the debate on the Possible and presenting them with their interconnections will point to a basis of a thorough understanding of a materialist politics – both analytically and in terms of the utopic totum. Keywords: Aristotelian left, epistemology, form, possibility, matter, materialism, objective possible, ontology, real possible.
* Dicle Üniversitesi, Felsefe Bölümü, Öğretim Üyesi.